Ο ιστορικός Σιδηροδρομικός Σταθμός Αγίου Διονυσίου επιστρέφει για δεύτερη φορά στον Δήμο Πειραιά για να γίνει Μουσείο του Ρεμπέτικου. Ας ελπίσουμε ότι αυτή τη φορά θα υπάρξει ευτυχής κατάληξη.
Για όσες και όσους γεννήθηκαν μετά το ’70 δεν υπάρχουν μνήμες της Δραπετσώνας του ρεμπέτικου και του σταθμού εν λειτουργία. Η εγκατάσταση του σιδηρόδρομου εκεί, ολοκληρώθηκε το 1904 από τη γαλλική κατασκευαστική εταιρεία Batignoles. Συνέδεσε τον Πειραιά με τη Χαλκίδα, τη Θεσσαλονίκη, το βαλκανικό δίκτυο και την υπόλοιπη Ευρώπη.
Οι γραμμές έφταναν μέχρι τις προβλήτες του λιμανιού . Το μνημειακό κτίριο του σταθμού δεν χαρακτηρίζεται από τυπικό νεοκλασικό ρυθμό αλλά από την ιδιόμορφη εκλεκτικιστική αρχιτεκτονική των σιδηροδρόμων του 19ου αιώνα. Από το 1906, τα πρώτα προσφυγικά κύματα άρχισαν να ξεσπούν στην ακτή Αγίου Διονυσίου. Γύρω από τον σταθμό εγκαταστάθηκαν τα πρόχειρα παραπήγματα Αρμένιων και Μαυροθαλασσιτών προσφύγων.
Όταν το 1922 η Μικρασιατική Καταστροφή οδήγησε στον Πειραιά χιλιάδες κυνηγημένους, η Δραπετσώνα και η γειτονιά του σταθμού, το Καστράκι ήταν ήδη γεμάτη πρόσφυγες.
Από τα μέσα του ‘80 περίπου ξεκίνησε η προσπάθεια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, και προσωπικά του εφόρου Γιώργου Σταϊνχάουερ για την αποκατάσταση της Ηετιώνειας Πύλης. Η αρχαία πύλη, το Καστράκι είχε χαθεί κάτω από τις παράγκες, βομβαρδίστηκε στον πόλεμο, και επιπλέον ο ΟΛΠ προόριζε τον χώρο για κατασκευή αποθηκών. Τα πράγματα πήγαν καλά. Ο ΟΛΠ σταμάτησε τα έργα και η Ηετιώνεια Πύλη αποκαταστάθηκε, πολύ αργότερα, το 2017 με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Αττικής. Στη συνέχεια της ιστορίας του σταθμού, το 1991 επί δημαρχίας Στέλιου Λογοθέτη, ο τότε αντιδήμαρχος πολιτισμού Κώστας Κωσταράκος μαζί με τον μουσικοσυνθέτη Θάνο Μικρούτσικο συνέλαβαν την ιδέα και οργάνωσαν εκεί εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Πειραιά.
Η θεατρική παράσταση «Η κυρία του τρένου» του Γιάννη Σκαρίμπα παίχτηκε στη στοά και στις γραμμές του σιδηροδρομικού σταθμού. Ήταν ένα από τα ωραιότερα πολιτιστικά γεγονότα που έχουν υπάρξει στον Πειραιά και η πρώτη φορά που αναδείχθηκε η αξία του σταθμού.
Ο κίνδυνος δεν είχε ακόμη εκλείψει καθώς η επέκταση της περιφερειακής λεωφόρου του ΟΛΠ το έθετε σε άμεσο κίνδυνο. Το 1994 νέες κινητοποιήσεις κατοίκων της Δραπετσώνας και επιστημονικών φορέων οδήγησαν την υπόθεση στο ΣτΕ. Η τότε κυβέρνηση είχε την εξυπνάδα να κάνει πίσω και ο σταθμός στη συνέχεια κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο. Γύρω στο 2004 κατά τη διάρκεια εργασιών εντοπίστηκαν κάτω από τις γραμμές, τμήματα του αρχαίου νεκροταφείου, προέκταση του πανάρχαιου και πρώτου της νεότερης πόλης, του νεκροταφείου του Αγίου Διονυσίου το οποίο λειτουργούσε ως το 1909 . Οι τάφοι καταχώθηκαν. Ο σταθμός έκλεισε και εγκαταλείφθηκε από τον ΟΣΕ το 2007. Από τότε το διατηρητέο κτίριο βανδαλίστηκε και ρήμαξε.
Το 2012 ανακοινώθηκε η παραχώρηση του σταθμού από τη ΓΑΙΟΣΕ στον Δήμο Πειραιά ενώ ο τότε δήμαρχος Βασίλης Μιχαλολιάκος διακήρυξε την ίδρυση του Μουσείου Ρεμπέτικου. Εγκαταλείφθηκε ξανά και οι μόνοι που νοιάστηκαν ήταν λίγοι εθελοντές της ομάδας Pireactive που καθάρισαν τις γραμμές από τα σκουπίδια, και ομάδες πρωτοβουλίας που πραγματοποιούσαν ιστορικούς περιπάτους με επίκεντρο τον σταθμό.
Ο ανενεργός σιδηροδρομικός διάδρομος, μήκους 2,5 χλμ ο οποίος ξεκινάει από την ιστορική Γέφυρα του Ρεμπέτη και διασχίζει όλη τη γειτονιά των εργοστασίων καταλήγει στη Λεύκα και στα ιστορικά εργοστάσια Ρετσίνα και ΣΠΑΠ. Το 2010 το «Λιμάνι της Αγωνίας» στην καμπάνια για τα τρία πάρκα του Πειραιά, πρότεινε το «Πάρκο των Τρένων», τη μετατροπή δηλαδή του διαδρόμου σε πράσινο περίπατο που θα ενώσει την Πολιτιστική Ακτή με την Ηετιώνεια Πύλη, τον ΣΣ Αγίου Διονυσίου και τις γειτονιές των Μανιάτικων και της Παλιάς Κοκκινιάς.
Το 2018 το έργο εντάχθηκε στην ΟΧΕ Πειραιά με χρηματοδότηση πάλι της Περιφέρειας Αττικής. Ούτε αυτό όμως έχει προχωρήσει ως σήμερα. Αντίθετα, το Μουσείο Σιδηροδρόμων, στην άλλη άκρη της διαδρομής, έγινε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης και της Αντιπεριφέρειας Πειραιά το 2018 και εγκαινιάστηκε από τον τότε υπουργό Χρήστο Σπίρτζη το καλοκαίρι του 2019. Εγκαταλείφθηκε και αυτό, αμέσως μετά την κυβερνητική αλλαγή.
Η αποκατάσταση του Σιδηροδρομικού Σταθμού Αγίου Διονυσίου και το Μουσείο Ρεμπέτικου, η δημιουργία του πράσινου πεζοδρόμου-ποδηλατοδρόμου ως τη Λεύκα και το εκεί Μουσείο των Σιδηροδρόμων, η σύνδεση τους με την Πολιτιστική Ακτή, αποτελούν το σημαντικότερο έργο πολιτισμού και περιβάλλοντος για τις δυτικές συνοικίες του Πειραιά. Μετά τη δεκαπενταετή εγκατάλειψη ίσως ήρθε η ώρα να επιβάλουμε αυτή την εξέλιξη χωρίς πομπώδεις ανεφάρμοστες διακηρύξεις αυτή τη φορά.
Για να συμβεί, χρειάζεται σοβαρότητα, αξιόπιστες μελέτες και χρήματα. Αναμένουμε να τα δούμε.